Buitenpromovendi

Buitenpromovendi doen promotieonderzoek, zonder daarvoor bij een universiteit aangesteld te zijn. Zij doen hun onderzoek onbezoldigd en in hun eigen tijd uit liefhebberij of in dienst van het bedrijfsleven. Een ieder die buitenpromovendus wil worden, dient zelf contact op te nemen met een beoogd promotor. Informatie voor buitenpromovendi en bijbehorende rechten en plichten kan gevonden worden op de websites van de universiteiten.

Een buitenpromovendus is iemand die zijn of haar promotieonderzoek uitvoert zonder aanstelling aan de universiteit. Buitenpromovendi zorgen dus zelf voor de financiering van hun promotietraject. Onderzoek van het Rathenau instituut schat dat ongeveer de helft van de promovendi in Nederland geen aanstelling heeft met de promotie als hoofddoel. De helft van de promovendi in Nederland is dus buitenpromovendus. Afgaande op het aantal werknemer-promovendi in Nederland (gebaseerd op UNL cijfers van 2018) zijn er in Nederland naar schatting omstreeks 9000 extern gefinancierde promovendi.

Universiteiten zijn vrij in hun beleid ten aanzien van buitenpromovendi. Veel onderzoeksscholen gaan afgewogen met deze vrijheid om, maar er zijn ook misstanden. Het VPRO programma Argos liet bijvoorbeeld zien dat de Universiteit Tilburg met schimmige constructies werkte die vooral gericht waren op het zo snel mogelijk binnenhalen van de promotiebonus. De PNN is fel tegenstander van dit soort praktijken.

Momenteel is de PNN bezig de situatie rond buitenpromovendi beter in kaart te brengen om te kijken of verdere actie nodig is. Het genoemde Rathenau onderzoek laat zien dat buitenpromovendi een grotere vertraging verwachten dan werknemer promovendi. Ook zijn buitenpromovendi minder goed ingebed in de universiteit en minder positief over hun begeleiding dan werknemer promovendi.

De hierboven gehanteerde definitie van buitenpromovendi is gangbaar, maar veroorzaakt ook verwarring. De verschillen tussen buitenpromovendi zijn groot. Om beter recht te doen aan deze verschillen, introduceerde de VSNU  in 2019 een veel striktere definitie. Hierin is de naam buitenpromovendus voorbehouden aan een promovendus die zijn of haar promotie echt uit eigen middelen financiert. Promovendi die een beurs krijgen (van de eigen universiteit of een andere instelling) zijn beurspromovendi. Promovendi die externe financiering hebben of promoveren in de tijd van de werkgever zijn extern gefinancierde promovendi. Als dat laatste gebeurt op de universiteit waar ook de promotie plaatsvindt, spreekt men van een promoverende medewerker.

De baten voor de universiteit per extern gefinancierde promotie zijn hetzelfde als voor een werknemers-promotie. De promotiebonus die een universiteit van de overheid ontvangt per afgeronde promotie maakt geen onderscheid in de financiering.

De kosten voor de universiteit zijn beperkt tot de begeleiding en de toegang tot de faciliteiten van de universiteit. Iedere universiteit kan zelf bepalen onder welke voorwaarden zij buitenpromovendi toelaat. Er is geen overzicht van de diverse regelingen voor buitenpromovendi, maar duidelijk is dat de verschillen tussen universiteiten groot zijn. Zelfs binnen een universiteit verschillen de regels per onderzoeksschool. Niet alleen het inschrijfgeld varieert van nul tot duizenden euro’s, ook verschillen de geboden faciliteiten, de intensiteit van de begeleiding en het aantal jaren dat een promotietraject mag duren.