De laatste jaren zijn er veel ontwikkelingen geweest op het gebied van Open Science en FAIR-onderzoek. Wat betekent dit allemaal en waarom is dit relevant?

Open Science verwijst naar het doel om wetenschappelijk onderzoek participatief, inclusief, transparant, toegankelijk en FAIR te maken. Het onderliggende doel is om wetenschappelijk onderzoek af te stemmen op maatschappelijke behoeften en de maatschappelijke impact van onderzoek te vergroten. In 2023 is een taskforce opgericht om het ambitiedocument en de lopende agenda te realiseren, die is opgesteld door het Nationaal Programma Open Science.

Als promovendi willen we allemaal impact hebben in ons vakgebied, en hopelijk daarbuiten. Maar hoe weten we waar te beginnen? Welke experimenten zijn al uitgevoerd door onze voorgangers? In werkelijkheid wordt veel data nooit gepubliceerd. Ofwel worden er fouten gemaakt, ofwel worden hypothesen verworpen. Weten welke experimenten zijn mislukt, en waarom, is essentieel om vermijdbare fouten te voorkomen. Hier komen de FAIR Data Principles om de hoek kijken. Dus wat is FAIR? Omdat het een pakkend acroniem is, is het gemakkelijk te vergeten dat het – in feite – een acroniem is. Specifiek staat het voor Vindbaarheid, Toegankelijkheid, Interoperabiliteit en Herbruikbaarheid (Findable, Accessible, Interoperable en Reusable) van data. Deze vier principes zijn geenszins statisch, noch zijn ze hetzelfde voor elke discipline. Ze moeten regelmatig worden geëvalueerd en afgestemd op het type data en of de data gevoelige informatie bevat. Een belangrijk onderdeel van FAIR is het maken van data zo open mogelijk en zo beperkt als noodzakelijk. Je kunt hier meer lezen over de FAIR-richtlijnen

Daarna, nadat promovendi vier (of meer) jaar hebben besteed aan het bestuderen van ons gekozen onderwerp, wordt het werk gepubliceerd in een tijdschrift of in een monografie, om te worden gelezen door een kleine niche van experts in ons vakgebied. Open Science houdt ook in dat we ons onderzoek toegankelijker maken voor onderzoekers uit andere vakgebieden, beleidsmakers en de burgermaatschappij. Dit omvat deels publiceren in Open Access-tijdschriften, maar het houdt daar niet op. We moeten ons werk ook actiever communiceren en publiceren. Om jonge academici te helpen, hebben het Nederlandse consortium van universiteitsbibliotheken en de Koninklijke Bibliotheek (UKB), samen met de Universiteiten van Nederland (UNL), het Nederlandse nationale expertisecentrum en repository voor onderzoeksdata (DANS) en de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), een praktische gids gepubliceerd.

Deel deze pagina

Meer weten? Neem contact op met Ana Barbosa Mendes voor advies.

Ana Barbosa Mendes

Open Science, Recognition & Rewards

rewards@hetpnn.nl